صورت جریان وجوه نقد، تنها گزارش مالی اصلی است که بر پایه رویکرد نقدی تهیه می‌شود. این گزارش تغییرات موجودی نقد را طی یک دوره مالی به دقت بررسی می‌کند. همان‌طور که از نام آن مشخص است، فقط دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی در آن منعکس می‌شود. با ارائه خلاصه‌ای از اینکه یک کسب‌وکار منابع نقد خود را از کجا به دست آورده و در چه بخش‌هایی هزینه کرده، این گزارش تهیه می‌گردد.
در این مقاله از آرمان تدبیر، هدفمان بررسی کامل صورت جریان وجوه نقد است. ما به جزئیات، اهداف تهیه و اجزای تشکیل‌دهنده آن می‌پردازیم. تمامی نکات مهم و ضروری را که باید درباره این گزارش بدانید، در اینجا آموزش می‌دهیم.
پیشنهاد سایت:ترازنامه یا صورت وضعیت مالی چیست؟
صورت جریان وجوه نقد چیست؟
سندی به نام صورت جریان وجوه نقد، دقیقاً مانند یک گزارش بانکی، جزئیات مهمی از ورود و خروج پول در شرکت را نشان می‌دهد. با بررسی این گزارش، به خوبی مشخص می‌شود که پول از کجا به دست آمده و در چه بخش‌هایی خرج شده است.
این صورت مالی هر سه‌ماه یک‌بار منتشر می‌شود و از سه بخش اصلی تشکیل شده است. در ادامه به بررسی هر یک از این بخش‌ها می‌پردازیم:
- فعالیت‌های عملیاتی
- سرمایه‌گذاری
- تأمین مالی
برای دسترسی به این اطلاعات، ابتدا به وب‌سایت کدال بروید. در قسمت «جستجوی اطلاعیه‌ها»، نماد شرکت مورد نظرتان را وارد کنید. سپس در بخش «نوع اطلاعیه»، گزینه «اطلاعات و صورتهای مالی میان‌دوره‌ای» را انتخاب و جستجو را بزنید. در این حالت، تمام صورتهای مالی شرکت نمایش داده می‌شود. پس از انتخاب اطلاعیه مورد نظر، در منوی بالای صفحه، گزینه «صورت جریان‌های نقدی» را انتخاب کنید. با توجه به این موارد، یادگیری کار با سامانه کدال برای تحلیل سهام اهمیت زیادی دارد.
ساختار صورت جریان وجوه نقد
صورتهای مالی ابزاری اساسی برای ارزیابی وضعیت یک شرکت هستند. این گزارش‌های کلیدی به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند: ترازنامه (صورت وضعیت مالی)، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد. در این میان، صورت جریان وجوه نقد جایگاه ویژه‌ای دارد و توجه بسیاری از تحلیلگران را به خود جلب کرده است. اما این گزارش چه اطلاعاتی را در اختیار ما قرار می‌دهد و چگونه می‌توان از آن در تحلیل‌ها بهره برد؟
صورت جریان وجوه نقد چیست؟
همان‌طور که از نامش پیداست، صورت جریان وجوه نقد گزارشی از گردش پول نقد در شرکت است و به نوعی، تصویری دقیق از ورودی و خروجی‌های نقدی را نشان می‌دهد. با بررسی آن، به راحتی می‌توان فهمید که پول نقد شرکت از چه منابعی به‌دست آمده و در چه بخش‌هایی هزینه شده است. این گزارش هر سه ماه یک‌بار منتشر می‌شود و به سه بخش اصلی زیر تقسیم می‌شود که در ادامه به تفصیل به آن‌ها خواهیم پرداخت:
- فعالیت‌های عملیاتی
- سرمایه‌گذاری
- تامین مالی
برای دسترسی به این گزارش، باید به سامانه کدال مراجعه کنید. کافیست پس از ورود به سایت، نماد شرکت مورد نظر را جستجو کرده و از قسمت «نوع اطلاعیه»، گزینه «اطلاعات و صورتهای مالی میان‌دوره‌ای» را انتخاب کنید. پس از یافتن اطلاعیه مربوطه، از منوی بالای صفحه، «صورت جریان‌های نقدی» را انتخاب کنید.
پیشنهاد سایت:معرفی صورتهای مالی اساسی
ساختار صورت جریان وجوه نقد
همان‌طور که گفته شد، این گزارش سه بخش کلیدی دارد:
فعالیت‌های عملیاتی
این بخش، قلب تپنده فعالیت‌های اصلی شرکت برای کسب درآمد است. در یک شرکت تولیدی، این فعالیت‌ها شامل تولید و فروش کالا می‌شود، در یک شرکت خدماتی، ارائه خدمات و در یک شرکت سرمایه‌گذاری، اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاری‌ها را شامل می‌شود. برای نمونه، در این بخش می‌توان به مبالغی همچون نقد حاصل از عملیات و پرداخت‌های نقدی بابت مالیات بر درآمد اشاره کرد. همچنین، دانستن تفاوت بین صورتهای مالی حسابرسی‌شده و حسابرسی‌نشده در این تحلیل‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
سرمایه‌گذاری
این قسمت به فعالیت‌هایی همچون خرید و فروش دارایی‌ها، تسهیلات مختلف و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت یا بلندمدت اختصاص دارد. پرداخت‌های نقدی بابت خرید اوراق بهادار نیز در این بخش گزارش می‌شود.
تامین مالی
در این بخش، اطلاعاتی که به تامین مالی شرکت مربوط می‌شود، منعکس شده است. مواردی مانند افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، دریافت وام و سایر وجوه دریافتی مرتبط با تامین مالی در این قسمت قابل مشاهده است.
البته در شرکت‌های خدماتی و سرمایه‌گذاری، دو بخش دیگر نیز به این گزارش اضافه می‌شود: بازده سرمایه‌گذاری و سود پرداختی حاصل از تامین مالی، که در ادامه به جزئیات آن‌ها می‌پردازیم:
مالیات بر درآمد نیز به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
- سودهای دریافتی بابت سرمایه‌گذاری‌ها.
- سود پرداختی به سهامداران.
- سود پرداختی به بانک همراه با بازپرداخت اقساط وام.
در نهایت، لازم به ذکر است که شرکت‌ها در انتهای گزارش صورت جریان وجوه نقد، تاثیرات ناشی از نوسانات نرخ ارز را نیز منعکس می‌کنند.
هدف از تهیه صورت جریان وجوه نقد چیست؟
صورت جریان وجوه نقد، ابزاری حیاتی برای مدیران، سهامداران و سایر ذینفعان یک شرکت به شمار می‌رود. هدف اصلی از تنظیم این گزارش، ایجاد شفافیت کامل در مورد ورود و خروج نقدینگی شرکت است. این صورت مالی به روشنی نشان می‌دهد که دارایی‌های نقدی شرکت چگونه به دست آمده و در چه بخش‌هایی هزینه شده‌اند. به عنوان مثال، با بررسی دقیق صورت جریان وجوه نقد، می‌توان منشأ دقیق افزایش سود یا رشد وجه نقد مندرج در ترازنامه را شناسایی کرد. در واقع، این گزارش یک حلقه اتصال مهم میان صورتهای مالی سود و زیان و ترازنامه شرکت محسوب می‌شود.
در ایران، بر اساس استانداردهای حسابداری، صورت جریان وجوه نقد در سه بخش اصلی طبقه‌بندی می‌گردد: فعالیت‌های عملیاتی، تامین مالی و سرمایه‌گذاری. هر بخش به تفصیل، گردش نقدینگی مربوط به خود را گزارش می‌کند.
این گزارش چگونه تهیه می‌شود؟
اگر با حسابداری آشنا باشید، حتماً می‌دانید که صورت جریان وجوه نقد، گزارشی اساسی است که توسط حسابداران آماده و سپس به وسیله حسابرسان بررسی می‌شود. این گزارش به دو شیوه اصلی تهیه می‌گردد:
روش مستقیم
در روش مستقیم، تمامی دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی در طول دوره مالی به دقت ثبت و گزارش می‌شوند. این روش به ویژه برای شرکت‌هایی با حجم بالای معاملات نقدی، کارآمدتر است.
روش غیرمستقیم
در روش غیرمستقیم، تمرکز بر روی صورت سود و زیان است. در واقع، سود خالص شرکت به عنوان نقطه شروع در نظر گرفته می‌شود و سپس تعدیلات لازم برای تبدیل آن به جریان نقدی انجام می‌گیرد. این شیوه معمولاً برای شرکت‌های کوچک‌تر با تراکنش‌های کمتر مناسب‌تر است.
تفاوت ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد چیست؟
سه سند اصلی که وضعیت مالی یک شرکت را نشان می‌دهند، ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد هستند. گرچه این صورتهای مالی اطلاعات مشترکی مثل درآمدها، هزینه‌ها و سود را دربردارند، هر کدام دیدگاهی متفاوت و مکمل ارائه می‌دهند.
ترازنامه در واقع تصویری لحظه‌ای از دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام یک شرکت در یک زمان مشخص است. در مقابل، صورت سود و زیان عملکرد شرکت را در یک بازه زمانی خاص بررسی می‌کند. همچنین، صورت جریان وجوه نقد به عنوان پلی بین این دو عمل کرده و نحوه جابجایی پول نقد شرکت را در طول همان دوره مالی مشخص می‌سازد.
جریان نقدی ناشی از فعالیت‌های تامین مالی
فعالیت‌های تأمین مالی به تمام اقداماتی گفته می‌شود که یک شرکت برای جذب سرمایه لازم جهت پیشبرد اهداف خود انجام می‌دهد. این دسته از فعالیت‌ها، جریان ورودی و خروجی وجه نقد را تحت تأثیر قرار می‌دهند که از منابع خارجی شرکت تأمین می‌شود. به طور دقیق‌تر، این فعالیت‌ها به شکل مستقیم با حقوق صاحبان سهام و تعهدات مالی شرکت در ارتباط هستند.
برای درک بهتر، می‌توان به چند نمونه اشاره کرد. جریان‌های نقدی ورودی از فعالیت‌های تأمین مالی، شامل فروش اوراق مشارکت، دریافت تسهیلات بانکی و افزایش سرمایه از طریق آورده سهامداران است. در مقابل، جریان‌های نقدی خروجی شامل بازپرداخت اصل اوراق مشارکت و بازپرداخت اصل تسهیلات دریافتی می‌شود. این موارد نشان می‌دهند که تأمین مالی چه نقشی در جذب سرمایه و مدیریت بدهی‌های شرکت ایفا می‌کند.
نحوه طبقه بندی صورت جریان وجوه نقد
تصور کنید موجودی نقد یک شرکت از صفر به ۱۰۰ ریال افزایش پیدا کرده است. سوال اصلی اینجاست که این ۱۰۰ ریال از کجا به دست آمده است؟ برای پاسخ به این پرسش، سه حالت اصلی وجود دارد.
اولین حالت، فعالیت‌های سرمایه‌گذاری است. در این شرایط، شرکت ممکن است با فروش دارایی‌های ثابت خود مانند ماشین‌آلات یا ساختمان، این پول را تأمین کرده باشد. حالت دوم، فعالیت‌های تأمین مالی است که در آن، وجه نقد از طریق دریافت وام از طلبکاران یا سرمایه‌گذاران (مالکان) به دست آمده و شرکت در برابر آن متعهد به بازپرداخت است. در نهایت، حالت سوم به فعالیت‌های عملیاتی مربوط می‌شود. این وجه نقد از منابعی غیر از دو مورد بالا، مانند فروش کالا یا خدمات، حاصل شده است.
بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۷ که توسط کمیته استانداردهای بین‌المللی حسابداری تدوین شده، ورودی و خروجی‌های وجوه نقد در سه بخش اصلی (عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی) دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر هر یک از این دسته‌ها می‌پردازیم.
نمونه صورت جریان وجوه نقد
جریان نقدی ناشی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری
این بخش از گزارش جریان وجوه نقد، به دقت فعالیت‌های سرمایه‌گذاری شرکت را بررسی می‌کند. فعالیت‌های سرمایه‌گذاری به مجموعه‌ای از اقدامات مالی گفته می‌شود که شرکت برای خرید دارایی‌های ثابت مانند زمین و ساختمان، و همچنین سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت انجام می‌دهد.
علاوه بر این، جریان نقد حاصل از این فعالیت‌ها شامل وجوه مربوط به خرید و فروش سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، دارایی‌های ثابت مشهود و نامشهود و همچنین پرداخت و دریافت وام‌هایی است که شرکت به اشخاص ثالث می‌دهد. در نهایت، جریان نقدی مربوط به فعالیت‌های سرمایه‌گذاری به چند بخش اصلی تقسیم می‌شود که عبارتند از:
- وجوه حاصل یا مصرف‌شده برای خرید یا فروش دارایی‌های ثابت مشهود
- جریان خالص ورودی یا خروجی وجه نقد از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری
جریان نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی
درآمدها و هزینه‌هایی که به طور مستقیم در محاسبه سود عملیاتی یک شرکت نقش دارند، به عنوان جریان نقد عملیاتی در نظر گرفته می‌شوند. برای مثال، از آنجا که درآمد حاصل از فروش در سود عملیاتی لحاظ می‌شود، پولی که از مشتریان دریافت می‌شود، یک جریان نقد عملیاتی است. به همین ترتیب، بهای تمام‌شده کالاهای فروخته‌شده نیز در محاسبه سود عملیاتی قرار می‌گیرد، پس پولی که برای خرید کالا پرداخت می‌شود، جریان نقد عملیاتی محسوب می‌شود. هزینه‌هایی مانند اجاره نیز همین وضعیت را دارند. بنابراین، هر مبلغی که برای اجاره پرداخت شود، یک جریان نقد عملیاتی است.
از سوی دیگر، هزینه‌هایی مانند بهره و مالیات در محاسبه سود عملیاتی لحاظ نمی‌شوند. به همین دلیل، پرداخت‌های مربوط به این موارد، جریان نقد عملیاتی به شمار نمی‌آیند. در ادامه، نحوه محاسبه این جریان‌های نقدی را بررسی می‌کنیم.
روش‌های محاسبه جریان نقد عملیاتی
فعالیت‌های عملیاتی، شامل تمامی فعالیت‌های اصلی و درآمدزای یک شرکت هستند، مانند تولید و فروش کالا. این فعالیت‌ها منبع درآمد اصلی و پایدار شرکت را تشکیل می‌دهند. جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی به دو روش مستقیم و غیرمستقیم محاسبه می‌شود.
روش مستقیم
در این روش، با تعدیل اطلاعات صورتهای مالی که بر اساس حسابداری تعهدی تهیه شده‌اند، به اطلاعات نقدی می‌رسیم. در این شیوه، هر فعالیت به صورت جداگانه تحلیل می‌شود. به طور کلی، جریان نقد عملیاتی در روش مستقیم از مجموع چهار فعالیت اصلی به دست می‌آید:
- جریان نقدی دریافتی از مشتریان: این مبلغ از جمع فروش، کاهش دریافتنی‌های جاری و افزایش پیش‌پرداخت فروش به دست می‌آید.
- جریان نقدی دریافتی بابت اجاره: این مورد از کاهش پیش‌پرداخت اجاره، کاهش درآمد اجاره و افزایش اجاره دریافتنی محاسبه می‌شود.
- جریان نقدی پرداختی به فروشندگان کالا: این مقدار از حاصل جمع خرید کالا و کاهش پرداختنی‌های تجاری با کم کردن پیش‌پرداخت خرید به دست می‌آید.
- جریان نقدی پرداختی بابت هزینه‌ها: این مبلغ شامل هزینه‌های نقدی، افزایش پیش‌پرداخت‌ها و کاهش بدهی هزینه‌ها است. لازم به ذکر است که در ایران، به دلیل مزایای این روش، بر استفاده از آن تأکید شده است.
روش غیرمستقیم
در این روش، محاسبه با سود یا زیان خالص آغاز می‌شود و پس از اعمال تعدیلات و تغییرات در سرمایه در گردش، به وجه نقد عملیاتی می‌رسیم.
- تعدیلات: این بخش شامل هزینه‌هایی مانند مالیات، بهره، استهلاک دارایی‌های غیرجاری، سود سهام، و سود حاصل از فروش دارایی‌های بلندمدت است.
- تغییرات سرمایه در گردش: در این بخش، افزایش دارایی‌های عملیاتی به صورت کاهنده و کاهش آن‌ها به صورت فزاینده گزارش می‌شود. همچنین، افزایش بدهی‌های عملیاتی به صورت فزاینده و کاهش آن‌ها به صورت کاهنده در نظر گرفته می‌شود.
پیشنهاد سایت:نسبت‌های مالی چیست؟ انواع آن کدام‌اند؟
جمع‌بندی
صورت جریان وجوه نقد به عنوان یک نقشه راه حیاتی، به ما نشان می‌دهد که پول نقد یک شرکت از کجا آمده و به کجا رفته است. این گزارش برخلاف سایر صورتهای مالی که بر مبنای تعهدی تهیه می‌شوند، بر اساس رویکرد نقدی تنظیم شده و تصویری شفاف از سلامت مالی واقعی شرکت ارائه می‌دهد.
همان‌طور که در این مقاله بررسی کردیم، با تحلیل سه بخش اصلی این گزارش – فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی – می‌توانیم به درک عمیقی از عملکرد شرکت دست پیدا کنیم. از فعالیت‌های روزمره درآمدزا گرفته تا خرید دارایی‌های بلندمدت و جذب سرمایه، هر جریان نقدی به ما داستانی از وضعیت شرکت می‌گوید.
تحلیل دقیق صورت جریان وجوه نقد به ما کمک می‌کند تا صرفاً به سود و زیان ظاهری اکتفا نکنیم و بتوانیم توانایی شرکت در تولید نقدینگی، بازپرداخت بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری برای رشد آینده را به درستی ارزیابی کنیم. برای هر سرمایه‌گذار و تحلیلگری که به دنبال تصمیم‌گیری‌های آگاهانه است، سامانه کدال و این گزارش‌ها ابزارهای کلیدی و ضروری محسوب می‌شوند.
در نهایت، یادگیری نحوه کار با این گزارش، نه تنها به درک بهتر وضعیت فعلی شرکت کمک می‌کند، بلکه دیدگاهی روشن‌تر برای پیش‌بینی آینده آن نیز فراهم می‌سازد. با تحلیل دقیق جریان‌های نقدی، می‌توانیم با اطمینان بیشتری گام در مسیر سرمایه‌گذاری برداریم.
