فعالان بازار سرمایه در بورس اوراق بهادار تهران، برای ارزیابی و پیش‌بینی روند بازار و اتخاذ تصمیمات معاملاتی خود، از شاخص‌های متنوعی بهره می‌برند. گرچه شاخص کل، شناخته‌شده‌ترین این شاخص‌هاست، اما شاخص‌های دیگری نیز وجود دارند که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. یکی از این شاخص‌های کلیدی، شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX) است که در این نوشتار به بررسی آن خواهیم پرداخت.
برای درک بهتر این شاخص، ابتدا باید مفهوم سهام آزاد شناور را بدانیم. به همین دلیل، در ابتدا به تعریف سهام آزاد شناور می‌پردازیم و سپس شاخص مرتبط با آن را معرفی می‌کنیم. همچنین، ویژگی‌های این نوع سهام و فرمول محاسبه‌ی شاخص مربوطه را نیز شرح خواهیم داد.
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX) یعنی چه؟
در میان شاخص‌های گوناگون بورس تهران، شاخص سهام شناور آزاد جایگاهی ویژه دارد. این شاخص، که روش محاسبه‌ای مشابه شاخص کل دارد، با تمرکز بر سهام شناور آزاد شرکت‌ها، تصویری واقعی‌تر از پویایی بازار ارائه می‌دهد.
تفاوت کلیدی: سهام در دسترس
تفاوت اصلی شاخص سهام شناور آزاد با شاخص کل، در لحاظ کردن سهام شناور آزاد شرکت‌ها به جای کل سهام آن‌ها است. سهام شناور آزاد، بخشی از سهام شرکت است که در بازار به‌طور بالقوه دست به دست می‌شود و در دسترس معامله‌گران قرار دارد.
برای روشن‌تر شدن موضوع، فرض کنید شرکتی ۱۰۰ سهم منتشر کرده، اما تنها ۳۳ سهم آن به‌طور واقعی در بازار معامله می‌شود (۳۳ درصد سهام شناور آزاد). در محاسبه شاخص کل، تمام ۱۰۰ سهم مبنای محاسبه قرار می‌گیرد، در حالی که در شاخص سهام شناور آزاد، فقط ۳۳ سهم معامله پذیر، وزن‌دهی می‌شود.
چرا شاخص سهام شناور آزاد مهم است؟
اگرچه بسیاری از تحلیلگران به شاخص کل توجه دارند، شاخص سهام شناور آزاد (TEFIX) نیز اطلاعات ارزشمندی را در اختیار ما می‌گذارد. این شاخص، رفتار سهامی را که نقدشوندگی بالاتری دارند، منعکس میکند و به شما امکان می‌دهد تا بخشی از بازار را که پویاتر است، بهتر ارزیابی کنید.
کاربردها: با مراجعه به وب‌سایت رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، می‌توانید در کنار سایر شاخص‌های کلیدی، مقدار لحظه‌ای شاخص سهام شناور آزاد را مشاهده کرده و در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی خود از آن بهره‌مند شوید.
نحوه محاسبه شاخص شناور آزاد
شاخص سهام شناور آزاد، معیاری کلیدی در بازار بورس است که به جای تمرکز بر کل سهام شرکت‌ها، تنها سهام در دسترس عموم برای معامله (سهام شناور آزاد) را در نظر می‌گیرد. این شاخص، تصویری واقعی‌تر از روند بازار ارائه می‌دهد.
فرمول محاسبه: همان فرمول، متغیرهای متفاوت
محاسبه این شاخص، مشابه محاسبه شاخص کل است، با این تفاوت بنیادین که به جای تعداد کل سهام، از تعداد سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده می‌شود. در واقع، فرمول همان فرمول شاخص کل است، اما با متغیرهای جدید.
درک عمیق‌تر: ارزش بازار و سهام شناور
برای درک بهتر، به یاد بیاورید که ارزش بازار هر شرکت از ضرب قیمت هر سهم در تعداد کل سهام به دست می‌آید. حال، در محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، ارزش بازار را با ضرب قیمت هر سهم در تعداد سهام شناور آزاد محاسبه می‌کنیم. این عدد جدید، در فرمول اصلی شاخص کل قرار می‌گیرد و شاخص سهام شناور آزاد را به ما می‌دهد.
چرا این شاخص مهم است؟ این شاخص به دلیل تمرکز بر سهام قابل معامله، نوسانات بازار را واقعی تر نمایان میکند.
مطالعه بیشتر: کلید فهم بازار سرمایه
برای آشنایی جامع‌تر با انواع شاخص‌های بورس و کاربرد آن‌ها، پیشنهاد می‌کنیم مقاله “شاخص بورس چیست؟” را مطالعه کنید. این مقاله، دیدگاهی وسیع و کاربردی در مورد شاخص‌های بورسی به شما ارائه می‌دهد.
سهام آزاد شناور (Free Float) چیست؟
پیش از آنکه به سراغ مفهوم “شاخص سهام شناور آزاد” برویم، لازم است تا با مفهوم “سهام شناور آزاد” آشنا شویم. این مفهوم، کلیدی برای درک پویایی بازار سرمایه است.
سهام شناور آزاد چیست؟
سهام یک شرکت بورسی را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
-
سهام در اختیار سهامداران راهبردی: این بخش از سهام، متعلق به سهامداران عمده و تأثیرگذار شرکت است؛ افرادی مانند مدیران ارشد، بنیان‌گذاران و سرمایه‌گذاران کلیدی. این گروه، سهام خود را به‌عنوان ابزاری برای حفظ مالکیت و اعمال نفوذ در تصمیم‌گیری‌های کلان شرکت می‌دانند و معمولاً تمایلی به فروش آن در کوتاه‌مدت ندارند.
-
سهام شناور آزاد: این بخش، در اختیار سرمایه‌گذاران خرد و فعالان بازار قرار دارد. دارندگان این سهام، با هدف کسب سود از نوسانات قیمت، اقدام به خرید و فروش می‌کنند و تمرکز آن‌ها بر سودآوری کوتاه‌مدت است، نه مالکیت بلندمدت شرکت.
به بیان ساده، سهام شناور آزاد، آن بخش از سهام یک شرکت است که به‌طور بالقوه در دسترس عموم برای معامله قرار دارد و دارندگان آن، آماده‌ی عرضه و فروش سهام خود در بازار هستند.
نمایش سهام شناور آزاد:
سهام شناور آزاد هر شرکت، به‌صورت درصدی از کل سهام آن شرکت بیان می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر سهام شناور آزاد شرکت “الف” 20 درصد باشد، به این معنی است که از کل سهام شرکت، تنها 20 درصد آن به‌طور بالقوه در بازار قابل معامله است و 80 درصد دیگر، در اختیار سهامداران راهبردی است و در معاملات روزمره بازار، عرضه نمی‌شود.
مثالی برای درک بهتر:
فرض کنید شرکت “ب” 100 میلیون سهم داشته باشد. اگر سهام شناور آزاد این شرکت 40% باشد، یعنی 40 میلیون سهم قابلیت خرید و فروش دارد دارد و 60میلیون در دست سهامداران راهبردی است.
نحوه مشاهده شاخص سهام آزاد شناور
اطلاعات مربوط به “شاخص شناور آزاد” (Free Float Index) در کنار دیگر شاخص‌های کلیدی بازار سرمایه، به آسانی در وب‌سایت رسمی شرکت بورس اوراق بهادار تهران در دسترس است. با مراجعه به این وب‌سایت (https://tsetmc.com)، در قسمت “شاخص‌های منتخب”، می‌توانید این شاخص را مشاهده نمایید.
با کلیک بر روی عنوان «شاخص شناور آزاد» به صفحه‌ای اختصاصی هدایت می‌شوید که اطلاعات جامعی شامل نمودار روند تغییرات، پیشینه شاخص و فهرست شرکت‌های عضو را ارائه می‌دهد. نمودار این صفحه، تاریخچه ارزش شاخص را از سال 1388 به نمایش می‌گذارد، که ابزاری ارزشمند برای تحلیلگران است.
برای آگاهی از میزان سهام شناور هر شرکت، کافی است به صفحه اختصاصی آن نماد مراجعه کنید. در این بخش، درصد سهام شناور آزاد هر شرکت به طور مشخص قید شده است.
چگونه از سهام آزاد شناور برای کسب سود استفاده کنیم؟
پس از درک مفهوم شاخص شناور آزاد، فرمول محاسبه و نحوه دسترسی به آن، نوبت به بررسی کاربرد این شاخص و میزان سهام شناور شرکت‌ها در تحلیل بازار و تصمیم‌گیری‌های معاملاتی می‌رسد.
سوال کلیدی: چگونه می‌توان از سهام شناور آزاد در معاملات بورس بهره برد؟
برای روشن شدن موضوع، مثالی ملموس ارائه می‌کنیم. فرض کنید سهام شناور آزاد شرکت ایران خودرو 33 درصد باشد. به این معنی که از 100 سهم کل شرکت، 33 سهم قابلیت خرید و فروش در بازار را دارد.
حال اگر قیمت هر سهم 5000 تومان باشد، کل ارزش سهام شناور این شرکت 165,000 تومان خواهد بود (33 * 5000).
این تحلیل نشان می‌دهد که سهام این شرکت برای سرمایه‌گذاری‌های کلان مناسب نیست. به عنوان مثال، اگر قصد سرمایه‌گذاری 500,000 تومانی دارید، این سهم گزینه مناسبی نخواهد بود. زیرا سرمایه شما از کل ارزش سهام شناور شرکت بیشتر است و این امر، هم در خرید و هم در فروش سهام، مشکلاتی ایجاد میکند و یافتن خریدار/فروشنده دشوار خواهد شد.
این موضوع به مفهوم “نقدشوندگی” در بازارهای مالی ارتباط دارد. (برای درک عمیق‌تر این مفهوم، می‌توانید مقاله “نقدینگی چیست؟ به زبان ساده + مثال عملی” را مطالعه فرمایید.)
تذکر: اعداد و ارقام ذکر شده در این مثال صرفاً جهت تسهیل درک مفهوم شناوری سهام ارائه شده‌اند و با مقادیر واقعی بازار فاصله دارند.
