در نقش یک حسابدار یا حسابرس، شما مسئول تهیه گزارش‌های مالی گوناگون هستید. ترازنامه حسابداری، که با نام بیلان مالی هم شناخته می‌شه، سندی مهم و بنیادین در حسابداریه که وضعیت مالی یک شرکت رو به صورت دقیق در یک جدول نمایش می‌ده. این گزارش باید به صورت دوره‌ای و در بازه‌های زمانی کوتاه و بلند، تهیه و تنظیم بشه. برای اطلاعات بیشتر درباره این موضوع کلیدی در دنیای حسابداری، با ما همراه باشید.
ترازنامه چیست؟
تحلیل بنیادی یک راهکار برای بررسی وضعیت مالی شرکت‌ها در بورس است و ترازنامه یکی از ابزارهای اصلی آن به شمار می‌رود. این سند مالی، در پایان هر دوره مالی، خلاصه‌ای از دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه شرکت را منتشر می‌کند.
در واقع، ترازنامه میزان دارایی‌های شرکت، بدهی‌های جاری و بلندمدت و همچنین سهم سهامداران را نشان می‌دهد.
پیشنهاد آرمانیوم:معرفی صورتهای مالی اساسی
معادله اصلی ترازنامه نیز به صورت زیر است:
اجزای اصلی ترازنامه
دارایی‌ها
سمت راست ترازنامه به دارایی‌ها اختصاص داره. این بخش تمام چیزهایی رو شامل می‌شه که یک شرکت مالک اون‌هاست. دارایی‌ها بر اساس میزان سرعت تبدیل شدن به پول نقد، به دو گروه اصلی تقسیم می‌شن:
- دارایی‌های جاری: این دارایی‌ها در طول یک سال مالی مصرف می‌شن یا به سرعت به پول نقد تبدیل می‌شن. مثل وجوه نقد، بدهی‌های دریافتی، موجودی کالا و پیش‌پرداخت‌ها.
- دارایی‌های غیرجاری: این دارایی‌ها برای استفاده در مدت زمان طولانی‌تر از یک سال تهیه شده‌اند. مثل زمین، ساختمان، تجهیزات، علامت‌های تجاری و حقوق ثبت اختراع. سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و سهام شرکت‌های وابسته هم در این دسته قرار می‌گیرن.
بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام
سمت چپ ترازنامه دو بخش مهم دیگه رو نشون می‌ده:
- بدهی‌ها: این بخش، تعهدات مالی یک شرکت رو نشون می‌ده و شامل دو دسته اصلیه:
- بدهی‌های جاری: تعهداتی که باید در کمتر از یک سال پرداخت بشن. مثل بدهی‌های پرداختی، پیش‌دریافت‌ها و بخش جاری وام‌ها.
- بدهی‌های غیرجاری: تعهداتی که موعد پرداختشون بیشتر از یک سال هست. مثل وام‌های بلندمدت و ذخیره مزایای بازنشستگی کارکنان.
دارایی ها
دارایی‌های شرکت به دو دسته جاری و غیرجاری (ثابت) تقسیم می‌شوند. در گذشته، ابتدا دارایی‌های جاری و بعد غیرجاری نمایش داده می‌شد، اما امروز این ترتیب برعکس شده و دارایی‌های غیرجاری در ابتدای فهرست قرار می‌گیرند. این تغییر برای بدهی‌ها هم صدق می‌کند.
دارایی‌های ثابت یا غیرجاری طول عمر زیادی دارند و به دو گروه مشهود و نامشهود تقسیم می‌شوند. دارایی‌های مشهود مثل خودرو و رایانه قابل لمس‌اند، اما دارایی‌های نامشهود مثل برند و حق اختراع وجود فیزیکی ندارند.
دارایی‌های جاری طول عمری کمتر از یک سال دارند و انتظار می‌رود ظرف دوازده ماه به پول نقد تبدیل شوند؛ مثلاً موجودی کالا که باید در طول سال فروخته شود، جزو این دسته است.
در بخش دارایی‌ها، مواردی مثل وجه نقد، مطالبات تجاری و دارایی‌های نامشهود دیده می‌شوند. البته ترتیب قرارگیری آن‌ها در ترازنامه تغییر کرده و برخلاف گذشته که بر اساس سرعت نقدشوندگی بود، امروز وجه نقد در پایین‌ترین ردیف قرار می‌گیرد.
ترکیب دارایی‌ها در هر شرکت، نشان‌دهنده نوع فعالیت، استراتژی‌های مدیریت و سیاست‌های اعتباری آن است. این ترکیب همچنین میزان وجه نقد و موجودی کالای نگهداری‌شده توسط شرکت را هم نشان می‌دهد.
پیشنهاد آرمان تدبیر:نسبت های نقدینگی در صورت های مالی
بدهی‌ها
در ترازنامه‌های سنتی، بدهی‌های شرکت در بخش چپ نمایش داده می‌شدند، اما امروزه در صورتهای مالی جدید، این اقلام به صورت عمودی و از بالا به پایین قرار می‌گیرند. بدهی‌ها هم مثل دارایی‌ها، به دو دسته جاری و بلندمدت تقسیم می‌شن. بدهی‌های جاری سررسید زیر یک سال دارن و باید در همین مدت پرداخت بشن.
در گذشته، بدهی‌ها بر اساس میزان سرعت پرداخت طبقه‌بندی می‌شدند، اما حالا در صورتهای مالی ابتدا بدهی‌های بلندمدت و بعد از اون بدهی‌های کوتاه‌مدت با زمان پرداخت سریع‌تر درج می‌شن.
حقوق صاحبان سهام
آخرین بخش در ترازنامه، حقوق صاحبان سهام نام دارد. این بخش از اختلاف بین کل دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت به دست می‌آید. به زبان ساده، اگر شرکت تمامی دارایی‌های خود را نقد کند و بدهی‌هایش را بپردازد، آنچه باقی می‌ماند متعلق به سهامداران خواهد بود. به همین دلیل، معادله اصلی حسابداری همیشه در ترازنامه برقرار می‌ماند.
ترازنامه از چه اجزایی تشکیل شده است؟
همانطور که پیش‌تر گفتیم، ترازنامه از سه جزء اصلی تشکیل شده که معادله‌ی حسابداری را می‌سازند: دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام. این سه بخش به ما نشان می‌دهند که دارایی‌های یک شرکت، برابر با مجموع بدهی‌ها و حقوق مالکانه آن است.
دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام
ترازنامه همیشه تراز است، یعنی چه؟
همانطور که از نامش پیداست، ترازنامه همیشه متعادله؛ به این معنی که دارایی‌ها در یک سمت، با مجموع بدهی‌ها و سرمایه شرکت در سمت دیگر برابرند. برای حفظ این تعادل، حسابداران هر معامله را در دو مکان مختلف ثبت می‌کنند که به این روش، حسابداری دوطرفه می‌گویند.
تفاوت نحوه گزارش ترازنامه با صورت سود و زیان و جریان وجوه نقد چیست؟
اگر بخواهیم ترازنامه را ساده توضیح دهیم، باید بگوییم که شبیه یک عکس فوری از وضعیت مالی شرکت در یک لحظه خاص است. در مقابل، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد بیشتر شبیه یک فیلم عمل می‌کنند و اطلاعات یک دوره مشخص را نشان می‌دهند.
اطلاعات گزارش شده در ترازنامه به یک تاریخ مشخص تعلق دارد؛ برای نمونه، بیست و نهم اسفند سال ۱۳۹۹. اما صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد، عملکرد شرکت را در یک دوره زمانی خاص، مثلاً از اول فروردین تا پایان اسفند ۱۳۹۹، گزارش می‌کنند.
معادل انگلیسی ترازنامه Balance Sheet است.
سرمایه در گردش خالص چیست؟
سرمایه در گردش خالص در واقع، حاصل اختلاف بین دارایی‌ها و بدهی‌های جاری شرکت است. زمانی که دارایی‌های جاری بیشتر از بدهی‌های جاری باشند، سرمایه در گردش مثبت خواهد بود. به زبان ساده، سرمایه در گردش مثبت نشان می‌دهد که میزان نقدینگی شرکت در طول یک سال آینده، از بدهی‌های قابل پرداخت در همین مدت بیشتر است. بنابراین، مثبت بودن سرمایه در گردش نشان از سلامت مالی و عملکرد درست یک شرکت دارد.
نقدشوندگی، مفهومی کلیدی در تحلیل مالی
نقدشوندگی به سرعت و راحتی تبدیل یک دارایی به پول نقد اشاره دارد. به عنوان مثال، طلا یک دارایی با نقدشوندگی بالاست، اما املاک و تجهیزات کارخانه نقدشوندگی کمتری دارند. برای افزایش سرعت تبدیل یک دارایی به پول نقد، می‌توان قیمت آن را کاهش داد. دارایی‌های با نقدشوندگی بالا را می‌توان به سرعت و بدون افت قیمت فروخت، اما دارایی‌های با نقدشوندگی پایین، برای تبدیل به پول نقد نیاز به کاهش قیمت زیادی دارند. معمولاً در میان دارایی‌های جاری یک شرکت، موجودی کالا کمترین نقدشوندگی را دارد.
پیشنهاد آرمانیوم:آشنایی با انواع صورت های مالی
بدهی‌ها در مقابل حقوق صاحبان سهام
طلبکاران و وام‌دهندگان، تا سقف مبلغ وامی که به شرکت داده‌اند، از جریان‌های نقدی آن سهم دارند. در مقابل، سهامداران مالک ارزش باقی‌مانده شرکت هستند؛ یعنی آن بخش از سود که پس از پرداخت تمامی بدهی‌ها باقی می‌ماند. استفاده از بدهی برای تامین مالی شرکت را «اهرم مالی» می‌نامند. هرچه بدهی یک شرکت بیشتر باشد، اهرم مالی آن نیز بالاتر است. این اهرم مانند یک کاتالیزور عمل می‌کند که می‌تواند سود و زیان را به شکلی چشمگیر افزایش دهد. در نهایت، آشنایی با مفاهیم ریسک و بازده برای تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه در سرمایه‌گذاری ضروری است.
تفاوت ارزش دفتری و ارزش بازار
ارزش دارایی‌ها در ترازنامه به عنوان «ارزش دفتری» ثبت می‌شود که اغلب با ارزش واقعی و روز آن‌ها متفاوت است. بر اساس استانداردهای حسابداری، دارایی‌ها در صورتهای مالی بر اساس قیمت خرید اولیه (بهای تمام شده تاریخی) ثبت می‌شوند، بدون اینکه ارزش فعلی آن‌ها در نظر گرفته شود. با این حال، ارزش دفتری و ارزش بازار دارایی‌ها و بدهی‌های جاری تقریبا با یکدیگر برابر است، چرا که انتظار می‌رود این موارد در مدت زمان کوتاهی به پول نقد تبدیل شوند.
جمع بندی:
همانطور که دیدیم، ترازنامه ابزاری حیاتی برای درک سلامت مالی یک شرکت است. با بررسی دقیق اجزای آن – دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام – می‌توانید دیدی جامع از وضعیت مالی کسب‌وکار به دست آورید. این سند، مانند یک عکس فوری، اطلاعاتی ارزشمند درباره نقدشوندگی، سرمایه در گردش و ارزش دفتری یک شرکت ارائه می‌دهد که هم برای مدیران و هم برای سرمایه‌گذاران، ضروری است.
امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد تا با مفهوم ترازنامه و اهمیت آن در تحلیل بنیادی آشنا شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر در دنیای بازارهای مالی، با ما در آرمان تدبیر همراه باشید.
