بازار اختیار معامله، عرصه‌ای نوپا اما پررونق در ایران است که فرصت‌های بی‌شماری برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. با این حال، بسیاری از معامله‌گران بدون آشنایی کافی با استراتژی‌های این بازار، وارد آن شده و ریسک‌های خود را افزایش می‌دهند.
در این مقاله، به بررسی ده استراتژی کلیدی در بازار آپشن می‌پردازیم که تسلط بر آنها برای هر سرمایه‌گذاری ضروری است. این استراتژی‌ها به شما کمک می‌کنند تا ضمن مدیریت ریسک، بازدهی سرمایه‌گذاری خود را به حداکثر برسانید.
پیش از ورود به دنیای جذاب استراتژی‌های آپشن، اگر با مفاهیم اولیه این بازار آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله “قرارداد اختیار معامله در بورس چیست” را مطالعه فرمایید.
1. استراتژی نامتقارن خرید خوش‌بینانه (Bull Call Spread)
در بازار های مالی، گاهی اوقات پیش‌بینی دقیق جهت بازار دشوار است. به ویژه در بازارهای صعودی ملایم، که حرکت قیمت‌ها با تردید همراه است، مدیریت ریسک اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. در چنین شرایطی، استراتژی “اختیار خرید خوش‌بینانه” به عنوان ابزاری کارآمد برای کنترل ریسک و کسب سود مطرح می‌شود.
این استراتژی، که به طور گسترده توسط معامله‌گران حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد، بر پایه خرید و فروش همزمان “اختیار خرید” با قیمت‌های اعمال متفاوت استوار است. به عبارت دیگر، معامله‌گر یک “اختیار خرید” با قیمت اعمال پایین‌تر خریداری کرده و همزمان یک “اختیار خرید” دیگر با قیمت اعمال بالاتر به فروش می‌رساند. نکته کلیدی در این استراتژی، انتخاب “اختیار خرید” هایی با سررسید یکسان است.
با اجرای این استراتژی، در صورت نزولی شدن غیرمنتظره بازار، حداکثر زیان معامله‌گر محدود می‌شود. از سوی دیگر، در صورت صعودی شدن بازار، به دلیل پوزیشن خرید اخذ شده، از نقطه‌ای به بعد سودآوری آغاز می‌شود.
این استراتژی به ویژه زمانی مناسب است که معامله‌گر انتظار رشد قیمت را دارد، اما این انتظار با قطعیت کامل همراه نیست. به عنوان مثال، اگر احتمال رشد قیمت سهام 60 درصد و احتمال کاهش آن 40 درصد باشد، استفاده از این استراتژی می‌تواند ریسک معامله را کاهش داده و سود و زیان را در محدوده مشخصی کنترل کند.
در نمودار “استراتژی اختیار خرید خوش‌بینانه” می‌توان وضعیت سود و زیان این استراتژی را به وضوح مشاهده کرد.
مثال استراتژی Bull Call Spread
فرض کنید سهمی با قیمت فعلی 250 تومان در بازار معامله می‌شود و شما انتظار رشد قیمت آن را دارید. برای بهره‌برداری از این پیش‌بینی، می‌توانید از استراتژی ترکیبی اختیار خرید استفاده کنید. در این روش، شما همزمان دو قرارداد اختیار خرید با قیمت‌های اعمال و سررسید متفاوت خریداری و به فروش می‌رسانید.
به عنوان مثال، می‌توانید یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال 250 تومان و سررسید یک سال بعد را به قیمت 20 تومان بخرید و همزمان، یک قرارداد اختیار خرید دیگر با قیمت اعمال 300 تومان و همان سررسید را به قیمت 50 تومان به فروش برسانید.
حال بیایید سود و زیان احتمالی این استراتژی را بررسی کنیم:
- سناریوی اول: افزایش شدید قیمت سهم
اگر در زمان سررسید، قیمت سهم از 300 تومان بیشتر شود، هر دو قرارداد اختیار خرید شما سودآور خواهند بود. در این حالت، شما از قرارداد خرید با قیمت اعمال 250 تومان، 50 تومان (300 – 250) سود کسب می‌کنید و از قرارداد فروش با قیمت اعمال 300 تومان نیز 30 تومان (50 – 20) سود به دست می‌آورید. در مجموع، سود شما در این سناریو 80 تومان خواهد بود.
- سناریوی دوم: کاهش قیمت سهم
اگر در زمان سررسید، قیمت سهم کمتر از 250 تومان باشد، هر دو قرارداد اختیار خرید شما زیان‌ده خواهند بود. در این حالت، شما 20 تومان بابت خرید قرارداد با قیمت اعمال 250 تومان ضرر می‌کنید، اما 30 تومان از محل فروش قرارداد با قیمت اعمال 300 تومان سود کسب خواهید کرد. در مجموع، سود و زیان شما در این سناریو 10 تومان خواهد بود.
- سناریوی سوم: افزایش ملایم قیمت سهم
اگر در زمان سررسید، قیمت سهم بین 250 تا 300 تومان باشد، سود و زیان شما به میزان دقیق قیمت سهم بستگی خواهد داشت.
با توجه به این تحلیل، می‌توان نتیجه گرفت که این استراتژی ترکیبی، روشی هوشمندانه برای مدیریت ریسک و افزایش پتانسیل سود در بازارهای نوسانی است. در واقع، با استفاده از این استراتژی، شما می‌توانید در شرایط نامطلوب بازار، زیان خود را محدود کنید و در عین حال، در صورت رشد قابل توجه قیمت سهم، سود بیشتری کسب کنید.
لازم به ذکر است که این تحلیل صرفاً جهت آشنایی با مفاهیم پایه استراتژی‌های اختیار معامله ارائه شده است و قبل از هرگونه تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری، مشورت با کارشناسان مالی ضروری است.
2. استراتژی نامتقارن بدبینانه (Bear Call Spread)
در مواجهه با بازارهای نزولی با شیب ملایم، معامله‌گران می‌توانند از استراتژی “کاهش ریسک نزولی” بهره‌مند شوند. این استراتژی، مشابه همتای خوش‌بینانه خود، با هدف به حداقل رساندن ریسک در شرایط نزولی طراحی شده است. سودآوری این روش در گرو کاهش قیمت دارایی پایه است.
برای پیاده‌سازی این استراتژی، معامله‌گر ابتدا یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال پایین‌تر را به فروش می‌رساند و سپس یک قرارداد اختیار خرید دیگر با قیمت اعمال بالاتر را خریداری می‌کند. نکته حائز اهمیت این است که سررسید هر دو قرارداد باید یکسان باشد.
این استراتژی زمانی به کار می‌آید که معامله‌گر پیش‌بینی می‌کند بازار روند نزولی خواهد داشت، اما این پیش‌بینی با قطعیت همراه نیست. به عنوان مثال، اگر احتمال کاهش قیمت سهام 60 درصد و احتمال افزایش آن 40 درصد باشد، این استراتژی می‌تواند با محدود کردن سود و زیان، ریسک معامله را کاهش دهد.
مثال استراتژی نامتقارن بدبینانه
فرض کنید سهمی با قیمت فعلی 250 تومان در بازار معامله می‌شود و شما انتظار کاهش قیمت آن را دارید. برای بهره‌برداری از این پیش‌بینی، می‌توانید از استراتژی ترکیبی اختیار خرید استفاده کنید.
در این استراتژی، شما دو قرارداد اختیار خرید با قیمت‌های اعمال و سررسید متفاوت خریداری و به فروش می‌رسانید. ابتدا، یک قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال 270 تومان و سررسید یک سال بعد را به قیمت 5 تومان می‌خرید. همزمان، قرارداد اختیار خرید دیگری با قیمت اعمال 260 تومان و همان سررسید را به قیمت 15 تومان به فروش می‌رسانید.
حال بیایید سود و زیان احتمالی این استراتژی را بررسی کنیم:
- سناریوی اول: افزایش قیمت سهم
اگر در تاریخ سررسید، قیمت سهم از 270 تومان بیشتر شود، هر دو قرارداد اختیار خرید شما بی‌ارزش خواهند شد. در این حالت، شما 10 تومان ضرر می‌کنید که حاصل تفاضل قیمت خرید و فروش دو قرارداد است (5-15).
- سناریوی دوم: کاهش شدید قیمت سهم
اگر در تاریخ سررسید، قیمت سهم کمتر از 250 تومان باشد، باز هم 10 تومان ضرر خواهید کرد.
- سناریوی سوم: کاهش قیمت سهم در محدوده مشخص
جالب‌ترین بخش این استراتژی زمانی است که قیمت سهم در تاریخ سررسید بین 250 تا 270 تومان باشد. در این حالت، سود شما به میزان اختلاف قیمت اعمال دو قرارداد (10 تومان) محدود می‌شود.
به طور خلاصه، این استراتژی برای مواقعی مناسب است که شما انتظار کاهش قیمت سهم را دارید، اما نمی‌خواهید ریسک زیادی را متحمل شوید. با استفاده از این استراتژی، سود و زیان خود را در یک بازه مشخص محدود می‌کنید.
لازم به ذکر است که این استراتژی درست مخالف استراتژی اختیار خرید با پیش‌بینی افزایش قیمت سهم است. تنها تفاوت در جهت پیش‌بینی قیمت سهم می‌باشد.
3. استراتژی متقارن استرادل (Long Straddle)
در بازارهای مالی پرنوسان، جایی که پیش‌بینی‌ها حکایت از تغییرات قیمتی شدید دارند، استراتژی استرادل به عنوان یک رویکرد محبوب و کارآمد مطرح می‌شود. این استراتژی که ماهیت آن “پوشش ریسک در دو جهت” است، با خرید همزمان یک اختیار خرید و یک اختیار فروش با قیمت اعمال و تاریخ سررسید یکسان اجرا می‌شود.
