صورت‌های مالی، نمایانگر اطلاعات مالی مرتبط با فعالیت‌های یک شرکت هستند. این صورت‌ها معمولاً یک‌بار در سال تنظیم می‌شوند، اما در بسیاری از مواقع، نسخه‌های شش‌ماهه یا حتی کوتاه‌تر از آن، بسته به نیاز، نیز تهیه و منتشر می‌گردند. به طور کلی، فرآیند تهیه انواع مختلف صورت‌های مالی تحت نظارت اصول حسابداری پذیرفته‌شده قرار دارد.
در زمینه حسابداری، سه سوال اساسی معمولاً در مورد هر شرکت مطرح می‌شود که پاسخ آن‌ها در صورت‌های مالی به شرح زیر داده می‌شود:
-
چه دارایی‌هایی داریم؟ (این سوال از طریق بخش راست ترازنامه پاسخ داده می‌شود.)
-
منابع مالی‌مان از کجا تأمین شده است؟ (این سوال از طریق بخش چپ ترازنامه پاسخ داده می‌شود.)
-
عملکرد ما چگونه بوده است؟ (این سوال از طریق صورت سود و زیان دوره پاسخ داده می‌شود.)
صورت مالی چیست؟
برای دریافت گزارش‌های دقیق از وضعیت مالی و عملکرد یک شرکت، ضروری است با مفهوم صورت‌های مالی آشنا شوید و آن‌ها را به دقت تحلیل کنید. این صورت‌ها نمایانگر نتایج فعالیت‌های شرکت در یک دوره زمانی مشخص هستند و می‌توانند توسط مدیران، سهامداران، تأمین‌کنندگان مواد اولیه، اعتباردهندگان و حتی مشتریان مورد استفاده قرار گیرند. همچنین، تحلیلگران بازار سرمایه از این صورت‌ها در تحلیل بنیادی به‌منظور ارزیابی وضعیت فعلی و پیش‌بینی آینده شرکت و بررسی ارزش آن بهره می‌برند.
تمامی شرکت‌های بورسی و فرابورسی موظفند انواع صورت‌های مالی خود را منتشر کنند که شامل گزارش‌های ماهانه تولید و فروش، گزارش‌های سه‌ماهه، شش‌ماهه و سالانه می‌شود. برای دسترسی به این صورت‌های مالی، می‌توانید با جستجوی نماد شرکت مورد نظر در سایت codal.ir آن‌ها را بیابید.
اگر قصد دارید با تحلیل صورت‌های مالی عملکرد شرکت‌ها را ارزیابی کنید و به‌صورت آگاهانه در بازار سرمایه فعالیت کنید، اولین قدم دریافت کد بورسی و شروع سرمایه‌گذاری از طریق یک کارگزاری معتبر است. برای آغاز این فرآیند، کافی است با یک کلیک، ثبت‌نام خود را در کارگزاری آرمان تدبیر انجام دهید و به دنیای تحلیل‌های حرفه‌ای وارد شوید.
انواع صورت های مالی چیست؟
طبق استانداردهای حسابداری بین‌المللی، صورت‌های مالی به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- ترازنامه (صورت وضعیت مالی): وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه را در یک زمان خاص نشان می‌دهد.
- صورت سود و زیان: عملکرد مالی شرکت را در یک دوره مشخص از طریق نمایش درآمدها و هزینه‌ها ارائه می‌دهد.
- صورت جریان وجوه نقد: جریان‌های نقدی ورودی و خروجی در فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی را گزارش می‌کند.
- صورت سود و زیان جامع: تمامی درآمدها و هزینه‌های شناخته‌شده، شامل اقلام غیرعملیاتی، را در یک دوره زمانی خاص نشان می‌دهد.
انواع صورت‌های مالی
طبق گزارش سازمان حسابرسی، صورت‌های مالی نمونه شرکت‌های سبدگردان (سهامی خاص) که در تاریخ ۱۴۰۴/۰۲/۱۳ منتشر شده است، به شرح زیر می‌باشد:
مقایسه صورت‌های مالی اساسی
| نوع صورت مالی | هدف اصلی | بازه زمانی | اجزای کلیدی |
|---|---|---|---|
| ترازنامه | نمایش وضعیت مالی در یک تاریخ مشخص | یک مقطع زمانی (مثلاً پایان سال) | دارایی، بدهی، حقوق صاحبان سهام |
| صورت سود و زیان | نمایش عملکرد مالی | یک دوره زمانی (مثلاً یک سال) | درآمد، هزینه |
| صورت جریان وجوه نقد | نمایش ورود و خروج وجوه نقد در شرکت | یک دوره زمانی (مثلاً یک سال) | جریان عملیاتی، سرمایه‌گذاری، تأمین مالی |
| صورت سود و زیان جامع | نمایش تمام درآمدها و هزینه‌های شناخته‌شده | یک دوره زمانی (مثلاً یک سال) | سود تحقق‌نیافته، تعدیلات سنواتی، سود انباشته |
اجزای صورت های مالی (صورت های مالی اساسی)
هر یک از صورت‌های مالی اساسی، شامل اجزای ویژه‌ای هستند که در ادامه به توضیح هرکدام از آن‌ها می‌پردازیم:
- اجزای ترازنامه (صورت وضعیت مالی)
ترازنامه اولین صورت مالی است که در کتب حسابداری به آن پرداخته می‌شود. این صورت مالی که به‌طور جدیدتر به آن “صورت وضعیت مالی” گفته می‌شود، نمایانگر وضعیت دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام یک شرکت در یک نقطه زمانی خاص است. نکته اساسی در این گزارش، زمان دقیق تهیه ترازنامه است.
برای درک بهتر، فرض کنید که ترازنامه یک شرکت به‌طور سالانه تنظیم می‌شود. اگر در ابتدای سال، شرکتی یک قطعه زمین داشته باشد و آن را در میانه سال به فروش رسانده باشد، در ترازنامه پایان سال خبری از این فروش نخواهد بود و تنها مبلغ حاصل از فروش آن به سایر حساب‌ها وارد می‌شود. برای اینکه یک تحلیل‌گر از این فروش مطلع شود، باید سایر صورت‌های مالی و فایل‌های پیوست این گزارش‌ها را بررسی کند.
نکته مهم دیگر این است که در ترازنامه، مجموع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام همیشه باید برابر با دارایی‌های شرکت باشد. این رابطه به “معادله اساسی حسابداری” معروف است که به صورت زیر بیان می‌شود:
حقوق صاحبان سهام + بدهی‌ها = دارایی‌ها
این معادله به این معناست که منابع شرکت که از طریق بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام تأمین می‌شود، برای خرید دارایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، از نظر منطقی، این دو مقدار باید با یکدیگر برابر باشند. ترازنامه شامل سه بخش اصلی است که در مقاله «ترازنامه چیست» به‌طور کامل به آن پرداخته‌ایم. در تصویر زیر، اجزای ترازنامه قابل مشاهده است:
اجزای ترازنامه ترازنامه شامل چه مواردی است؟
اجزای اصلی ترازنامه عبارتند از:
- دارایی‌ها: شامل دارایی‌های جاری (مانند وجه نقد، موجودی‌ها، حساب‌های دریافتنی) و دارایی‌های ثابت (مثل زمین، ساختمان، تجهیزات)
- بدهی‌ها: شامل بدهی‌های جاری (پرداختنی در کمتر از یک سال) و بدهی‌های غیرجاری (مانند وام‌های بلندمدت)
- حقوق صاحبان سهام (حقوق مالکانه): شامل سرمایه شرکت، سود انباشته و سایر حقوق مالکانه
روش‌های تأمین دارایی‌های شرکت در ترازنامه
دارایی‌های شرکت به دو روش تأمین می‌شود: از طریق بدهی‌ها و وام‌ها یا از طریق آورده سهامداران که می‌تواند نقدی یا غیرنقدی باشد. بخش‌هایی از دارایی که توسط سهامداران تأمین می‌شود، به‌عنوان سهام شناخته می‌شود. انواع دارایی‌ها به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:
- دارایی جاری: این دارایی‌ها به راحتی به وجه نقد تبدیل می‌شوند و عمر آن‌ها کمتر از یک سال است. مثال‌هایی از دارایی‌های جاری شامل موجودی نقد، سپرده‌های بانکی، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و حساب‌های دریافتنی است.
- دارایی ثابت: دارایی‌هایی هستند که تبدیل به وجه نقد آن‌ها در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست. شرکت معمولاً برنامه‌ای برای فروش این دارایی‌ها ندارد. به‌جز زمین، برای این دارایی‌ها هر سال باید هزینه استهلاک در نظر گرفته شود.
انواع بدهی‌ها
بدهی‌ها نیز به دو گروه تقسیم می‌شوند:
- بدهی جاری: این بدهی‌ها باید در کمتر از یک دوره مالی (یک سال) پرداخت شوند. نمونه‌هایی از بدهی جاری شامل حساب‌های پرداختنی، پیش دریافت‌ها و ذخایر مالیاتی است.
- بدهی غیرجاری: بدهی‌های بلندمدتی که سررسید آن‌ها بیشتر از یک دوره مالی است. مانند تسهیلات بلندمدت، ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان و حقوق صاحبان سهام.
عملکرد مالی شرکت‌ها و صورت سود و زیان
2. اجزای صورت سود و زیان
دومین صورت مالی اساسی در حسابداری، صورت سود و زیان است. این صورت مالی گزارشی از عملکرد مالی شرکت در یک بازه زمانی مشخص ارائه می‌دهد. نکته مهم این است که در صورت سود و زیان، عملکرد شرکت نه در یک تاریخ مشخص، بلکه در یک بازه زمانی (مثلاً سه ماهه، شش ماهه یا سالانه) مورد بررسی قرار می‌گیرد. بنابراین، تمام فعالیت‌های مرتبط با عملیات شرکت و سودآوری آن در این صورت مالی ثبت می‌شود.
در تهیه صورت سود و زیان باید نکات زیر را در نظر گرفت:
- بخش پایانی صورت سود و زیان، جایی است که به سود یا زیان خالص (ویژه) می‌رسیم.
- شناخت نوع فعالیت شرکت از نظر بازار فروش و هزینه‌های فصلی در تحلیل صورت سود و زیان اهمیت دارد.
- شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولاً سود خود را پس از برگزاری مجامع سالانه محاسبه می‌کنند.
اجزای مهم صورت سود و زیان
- درآمدها: شامل درآمد فروش، درآمدهای مالی و سایر درآمدها.
- هزینه‌ها: شامل هزینه‌های عملیاتی (مانند حقوق و استهلاک)، هزینه‌های مالی (مانند بهره) و مالیات‌ها.
روش‌های تنظیم صورت سود و زیان
صورت سود و زیان به دو روش مختلف تنظیم می‌شود:
- روش تک‌مرحله‌ای: در این روش ابتدا درآمدها محاسبه می‌شوند، سپس هزینه‌ها به آن اضافه می‌شود و در نهایت، تفاضل آن‌ها به‌عنوان سود یا زیان قبل از مالیات مشخص می‌شود.
- روش دو‌مرحله‌ای: ابتدا درآمدها و هزینه‌های عملیاتی محاسبه می‌شود، سپس تفاضل آن‌ها به‌عنوان سود یا زیان محاسبه می‌شود. در مرحله دوم، همین عملیات برای درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی انجام می‌شود تا در نهایت، سود یا زیان قبل از مالیات مشخص گردد.
اهمیت درک صورت سود و زیان
درک دقیق صورت سود و زیان، اساس انتخاب سهام‌های سودآور در بازار بورس است. اگر زمان یا تخصص کافی برای تحلیل این صورت‌های مالی ندارید، می‌توانید مدیریت سرمایه خود را به کارشناسان خبره بسپارید. خدمات سبدگردانی اختصاصی آرمان تدبیر به شما کمک می‌کند تا با بهره‌گیری از تحلیل‌های دقیق مالی، بهترین ترکیب دارایی‌ها را برای خود ایجاد کنید.
تفاوت صورت‌های سود و زیان شرکت‌های مختلف
نوع فعالیت هر شرکت تأثیر زیادی در تهیه صورت‌های مالی آن دارد. در بازار سرمایه ایران، سه دسته اصلی شرکت‌ها فعالیت می‌کنند که هرکدام صورت‌های مالی متفاوتی دارند:
- شرکت‌های تولیدی: این شرکت‌ها محصولاتی تولید می‌کنند و هزینه‌های عملیاتی آن‌ها به خرید مواد اولیه و فرآیند تولید کالا اختصاص می‌یابد.
- شرکت‌های خدماتی: این شرکت‌ها به ارائه خدماتی چون بیمه، مشاوره یا سایر خدمات می‌پردازند.
- شرکت‌های سرمایه‌گذاری: این شرکت‌ها درآمد خود را از خرید و فروش سهام کسب می‌کنند.
اجزای صورت جریان وجوه نقد
در کل، شرکت‌ها می‌توانند درآمدها و هزینه‌های خود را به دو روش شناسایی کنند:
- مبنای حسابداری نقدی: در این روش، درآمد زمانی شناسایی می‌شود که وجه نقد وارد شرکت شود و هزینه‌ها نیز به محض خروج وجه نقد شناسایی می‌گردند.
- مبنای حسابداری تعهدی: در این روش، درآمد یا هزینه زمانی شناسایی می‌شود که فرآیند فروش یا ارائه خدمت تکمیل شده باشد، حتی اگر وجه نقدی وارد یا خارج نشود.
طبق استانداردهای جدید، مبنای حسابداری تعهدی پذیرفته شده است. این روش نمی‌تواند وضعیت نقدینگی شرکت یا توانایی آن در بازپرداخت بدهی‌ها را مشخص کند، لذا برای اندازه‌گیری این وضعیت، صورت دیگری به نام صورت جریان وجوه نقد تعریف شده است.
صورت جریان وجوه نقد، گردش نقدی شرکت در یک دوره زمانی را اندازه‌گیری می‌کند و اطلاعات مهمی درباره جریان‌های نقدی ورودی و خروجی در فرآیندهای عملیاتی، تأمین مالی و سرمایه‌گذاری به دست می‌دهد.
اجزای صورت جریان وجوه نقد:
صورت جریان وجوه نقد شامل سه بخش اصلی است:
- فعالیت‌های عملیاتی: شامل جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت‌های اصلی شرکت.
- فعالیت‌های سرمایه‌گذاری: شامل جریان‌های نقدی ناشی از خرید یا فروش دارایی‌ها.
- فعالیت‌های تأمین مالی: شامل جریان‌های نقدی مرتبط با وام‌گیری، بازپرداخت بدهی‌ها یا تقسیم سود.
نتایج حاصل از بررسی صورت جریان وجوه نقد:
از این صورت مالی می‌توان به نکات زیر پی برد:
- توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های خود
- منابع تأمین مالی داخلی یا خارجی برای عملیات تجاری شرکت
- توانایی شرکت در پرداخت سود به سهامداران
- انعطاف‌پذیری شرکت در تأمین مالی عملیات تجاری یا تولیدی
صورت سود و زیان جامع
در صورت سود و زیان، درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی وارد می‌شوند، اما برخی از اقلام مانند تعدیلات سنواتی، برداشت‌های سهامداران یا توزیع سود میان سهامداران، تحت عنوان سود و زیان دوره گزارش نمی‌شوند. این اقلام بیشتر به سرمایه و حقوق صاحبان سهام مربوط می‌شوند و در صورت سود و زیان جامع ثبت می‌شوند.
تفاوت میان سود و زیان خالص و تغییرات حقوق صاحبان سهام در صورت سود و زیان جامع، برای سرمایه‌گذاران تازه‌وارد یک نکته کلیدی است. اگر می‌خواهید با درک عمیق‌تری از ساختار مالی شرکت‌ها سرمایه‌گذاری کنید، دریافت کد بورسی اولین قدم برای ورود به بازار سرمایه است.
یادداشت‌های توضیحی (اطلاعات پیوست صورت‌های مالی)
سه جزء اصلی صورت‌های مالی یعنی ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد، اطلاعات مالی اصلی را ارائه می‌دهند. اما برای دریافت جزئیات بیشتر از عملکرد مالی شرکت‌ها، می‌توان به سایر بخش‌های گزارش سالانه مراجعه کرد. این بخش‌ها شامل یادداشت‌های توضیحی همراه صورت‌های مالی، گزارش تحلیلی هیئت‌مدیره و گزارش حسابرس هستند.
یادداشت‌های توضیحی اطلاعات جزئی‌تری از اقلام ثبت‌شده در صورت‌های مالی اساسی ارائه می‌دهند و همچنین بدهی‌های احتمالی و تعهدات شرکت را تشریح می‌کنند.
مدیریت حرفه‌ای سرمایه‌گذاری
اگر هنوز در ابتدای مسیر تحلیل مالی هستید یا نمی‌خواهید زمان زیادی برای بررسی صورت‌های مالی صرف کنید، نگران نباشید! طرح‌های سرمایه‌گذاری آرمان تدبیر با مدیریت حرفه‌ای، فرصتی مطمئن برای سرمایه‌گذاری شما فراهم می‌کنند.
جمع بندی:
در پایان، برای هر فرد یا سازمانی که می‌خواهد به‌طور دقیق و حرفه‌ای وارد دنیای سرمایه‌گذاری شود، آشنایی کامل با صورت‌های مالی و تحلیل آن‌ها امری ضروری است. این صورت‌ها نمایانگر وضعیت مالی، عملکرد و جریان‌های نقدی شرکت‌ها در طول زمان هستند و اطلاعات حیاتی را برای تصمیم‌گیری‌های مالی فراهم می‌کنند. هر شرکت با توجه به نوع فعالیت خود، صورت‌های مالی مختلفی ارائه می‌دهد که می‌تواند از تولیدی‌ها گرفته تا شرکت‌های خدماتی و سرمایه‌گذاری‌ها متفاوت باشد.
در این میان، آرمان تدبیر با ارائه خدمات سبدگردانی حرفه‌ای و تحلیل‌های دقیق مالی، به شما کمک می‌کند تا از این ابزارها برای ایجاد ترکیب دارایی‌های بهینه استفاده کنید و با اعتماد به تصمیمات درست، سرمایه‌گذاری‌های سودآور را تجربه نمایید. با آرمان تدبیر، آینده مالی خود را با اطمینان بیشتری رقم بزنید.
